Xoan đào hay Cáng lò ( danh pháp khoa học 2 phần Prunus arborea ) là loài thực vật có hoa thuộc họ Hoa hồng (Rosaceae). Phân bổ rộng khắp ở nhiều nơi trên thế giới: Việt Nam, Indonesia, Malaysia, Singapore, và Thái Lan. Thuộc cây gỗ lớn, rụng lá theo mùa, do vậy trong điều kiện tự nhiên cây có thể cao tới 30m, đường kính ngang ngực có thể đạt 85cm.. Thân gỗ thẳng, xù xì, lớp bần bên ngoài nâu xám hay nâu hồng, nứt dọc và bong thành mảnh. Cây phân cành nhánh nhiều, nhỏ quanh thân chính. Lá kép lông chim lẻ 1 lần, mọc cách, hình thuôn dài.Đặc điểm sinh thái

– Tốc độ sinh trưởng nhanh.

– Cây ưa sáng hoàn toàn, không chịu bóng. Đất trồng thích hợp cho cây xoan đào có thể là bãi bồi ven sông, đường làng, đồi gò miễn là không úng nước, độ pH trung bình.

– Gỗ xoan đào là một loại gỗ lớn và quý, thường được dùng để làm ván lạng, ván bóc và các đồ nội thất trong gia đình như cửa gỗ, bàn ghế, tủ bếp… Được biết gỗ Xoan Đào là loại gỗ có độ bền và độ ổn định cao, thiết kế được nhiều kiểu dáng, mẫu mã hiện đại, sau khi đã được xử lý kỹ thuật thì độ chịu ẩm và khả năng kháng mối mọt sẽ được đẩy lên level rõ rệt. Ngoài ra lá non và vỏ cây xoan đào có thể được dùng để chiết xuất tinh dầu. Hiện nay lá và quả xoan đào còn được dùng làm nguyên liệu sản xuất thuốc trừ sâu sinh học.

Kỹ thuật gieo trồng hạt giống xoan đào

1. Chuẩn bị và xử lý hạt giống

Chọn cây lấy giống là những cây đạt từ 14 – 16 tuổi, sinh trưởng tốt, thân thẳng, có tán rộng, không bị sâu bệnh tấn công và đã có từ hai vụ quả trở lên.

Thời điểm thu hái hạt thích hợp là vào tháng 12 và tháng 1. Trong đó, hạt giống khi thu hoạch phải đảm bảo có đường kính hạt 0,5 – 0,6 cm, 1kg hạt có từ khoảng 2100 – 2300 hạt, tỷ lệ nảy mầm 70-80%. Thời vụ trồng thích hợp là vào tháng 12, 1, 2, 3, 4, 5 âm lịch ( mùa xuân và mùa hè ).

Thu hạt về đem đi rửa sạch và sau đó tiến hành ủ vào cát từ 3 – 5 ngày. Công đoạn này giúp tách lớp vỏ hạt, sau đó mới đem đi gieo.

2. Gieo hạt giống xoan đào

– Bầu đất: Chuẩn bị đất thịt nhẹ + 10% phân chuồng hoai và phân NPK. Bầu đóng xong xếp gọn gàng thành luống rộng 1m. Các luống bầu cách nhau tối thiểu 50 – 60 cm để có thể chăm sóc cây con được thuận tiện.

– Gieo hạt vào bầu đất đã chuẩn bị trước đó. Khi gieo để hạt nằm ngang, phần rễ con nhú ra xuống đất và lấp lại bằng lớp đất dày từ 1 – 2 cm. Cần tưới ẩm bầu trước khi cấy hạt.

– Trong thời gian này cần tiến hành làm giàn che vì thời gian đầu cây ưa bóng râm. Khi cây đã được 3 – 4 lá thì bỏ dần dàn che xuống khoảng 75% đã. Trước khi xuất vườn phải bỏ hoàn toàn dàn che nhưng phải chọn những ngày râm mát và phải bỏ từ từ để tránh cây bị nắng đột ngột.

– Tưới nước: Thời gian này cung cấp đầy đủ nước cho cây phát triển. Sau khi cây được 2 tháng tuổi sẽ giảm lượng nước tùy vào độ ẩm của bầu cũng như thời tiết.

– Sau 1 tháng trồng tiến hành nhổ cỏ phá váng mặt bầu lần 1, thời gian nhổ cỏ phá váng lần 2 thì tuỳ theo lượng cỏ và độ cứng của mặt bầu mà triển khai.

– Khi cây được 2 – 3 lá thì dồn bầu và tập trung chăm sóc. Chăm sóc khoảng 1 tháng, sau đó thực hiện hãm cây để khi trồng không bị chết. Chú ý tránh làm vỡ bầu. Tiêu chuẩn cây con là phải đạt trên 4 tháng, đường kính gốc trên 0,5cm, sinh trưởng tốt, phát triển cân đối, không sâu bệnh hoặc cụt phần ngọn.

3. Trồng và chăm sóc cây con giống

– Lấy bầu ra và chọn những nơi đất sâu dày, ẩm mát và thoát nước tốt để bắt đầu tiến hành trồng.

– Đào hố có kích thước tối thiểu khoảng 40x40x40cm, thực hiện bón lót trước khi trồng bằng phân chuồng hoai (3 – 5 kg/hố) hoặc dùng phân NPK(5:10:3) khoảng 15 ngày.

– Trồng cây vào những ngày thời tiết thuận lợi. Lượng đất lấp phải đảm bảo đầy hố, giữa tâm hố cao hơn miệng hố từ 3 – 4cm.

– Mật độ gieo trồng sẽ là 1100 cây/ha cự ly 3x3m.

– Nên đảm bảo tưới nước thường xuyên vào sáng sớm cho cây để tạo độ ẩm cho đất giúp bộ rễ phát triển tốt.

– Năm thứ nhất nên chăm sóc xoan đào 2 lần. Một là từ tháng 5 – 6, hai là từ tháng 9 – 10. Nếu trồng vụ thu chăm sóc 1 lần vào tháng 10-11 gồm luỗng phát cỏ dại, cây bụi, dây leo toàn diện, không xới gốc.

– Đến năm hai cần chăm sóc 3 lần. Lần 1 vào tháng 2 – 3, lần 2 vào tháng 7 – 8, và cuối cùng là lần 3 vào tháng 11. Kỹ thuật chăm sóc như năm 1.

– Đến năm thứ 3 và 4 thì chăm sóc 2 lần, thực hiện xới xung quanh gốc vào tháng 4 và 9. Kỹ thuật chăm sóc cũng giống hầu hết như các năm trước.

– Giá trị sử dụng: Gỗ xoan đào rất bền, dùng được trong xây dựng, đóng đồ, công cụ nông nghiệp. Hạt xoan đào có thẻ dùng để đốt hoặc ép dầu ăn. Hạt cũng có thể giã nhỏ sau đó sao với rượu và đắp vào chỗ xương bị gãy để giúp vết thương mau chóng lành lặn.

Công dụng của cây xoan đào

Tác dụng lấy gỗ làm nội thất

• Xoan là cây có chất gỗ khá tốt. Gỗ có đường vân đẹp, độ cứng tốt nên được ứng dụng rất nhiều trong đồ nội thất như: làm tủ bếp, giường ngủ, tủ áp, vách ngăn, đồ gia dụng khác của gia đình…
• Để tránh tình trạng cong vênh, co ngót hay nứt nẻ của gỗ trong quá trình sử dụng thì trước khi đi vào thi công sản xuất gỗ cây xoan phải được ngâm bùn ao (nếu ở vùng quê trước đây các cụ hay dùng) hay trải qua quá trình tẩm sấy kỹ lưỡng theo tiêu chuẩn Châu Âu (công nghệ mới hiện nay). Nhằm giúp cho các món đồ dùng từ gỗ xoan có độ bền đẹp theo thời gian.

àm cảnh

– Vì cây xoan có hoa màu sắc tím nhạt đẹp không khác gì mấy so với những loại cây khác nên thường được trồng làm cây bóng mát tạo cảnh ở nhiều nơi như: 2 bên ven đường của những ngôi làng vùng nông thôn quê, bờ sông, suối để tránh sạt lở đất.

– Không chỉ vậy, ở những thành phố lớn vì đất chật người đông không có chỗ để trồng thì nhiều nhà lại nghĩ đến việc sử dụng cây xoan bonsai làm cảnh, trang trí thêm cho căn nhà mình.