Cà phê là loại cây quen thuộc và trồng rộng rãi ở một số tỉnh nước ta. Chúng là loại cây công nghiệp đem đến nguồn kinh tế cao và trở thành cây phát triển kinh tế chủ lực ở nước ta. Hàng năm nước ta cung cấp một lượng lớn hạt cà phê xuất sang thị trường các nước như Mỹ, Nhật Bản, EU vv. Chất lượng cây cà phê của chúng ta được đánh giá khá cao trên thị trường Quốc Tế.

Cây cà phê thuộc họ cây thiến thảo (Rubiaceae). Họ này bao gồm có nhiều loài khác nhau có loại chứa caffein và có loại thì không. Về hình thái thì đa phần chúng đều là cây thân gỗ một số trông khác xa cà phê như cây cầu đằng vv.

Nước ta hiện nay có 3 dòng cây cà phê chính là

·

Coffea arabica (Cà phê Arabica) – cà phê chè, cà phê Blue Mountain;

·

·

Coffea canephora (Cà phê Robusta) – cà phê vối;

·

·

Coffea excelsa (Cà phê Liberia) – cà phê mít.Cây cao 2m -5m. Thân, lá và quả đều to, khác biệt hẳncà phê vối. Do lá to, xanh đậm nhìn xa như cây mít nên gọi là cà phê mít. Cây chịu hạn tốt, ít cần nước tưới nên thường trồng quảng canh. Tuy nhiên do năng suất kém, có vị chua[3] nên không được ưa chuộng và phát triển diện tích.

Tại Việt Nam cây trồng chủ yếu ở các tỉnh như Nghệ An, Quảng Trị, Gia Lai, Kon Tum là những tỉnh có điều kiện phù hợp cho phát triển cây công nghiệp nhưng không hoàn toàn thuận lợi cho cà phê phát triển. Đây cũng chính là lý do Đắk Lắk và nhất là Buôn Ma Thuột vốn được xem là thủ phủ cà phê nhưng lại có rất ít diện tích trồng loại cà phê này.

Ở Tây nguyên, Cà phê mít thường nở hoa và thu hoạch muộn hơn các loài cà phê khác do đặc điểm là nở hoa nhờ nước mưa, quả thường thu hoạch vào tháng 12 âm lịch, sau khi các loài cà phê khác đã thu hoạch xong. Sản lượng của cà phê mít không lớn, hạt nhân to, thon dài trắng. Cây thường được trồng thuần loài hay làm đai rừng chắn gió cho các lô cà phê vối, thường trồng thành hàng với khoảng cách 5-7m một cây.

Do đặc tính chịu hạn và có sức chống chọi với sâu bệnh cao nên hiện cà phê mít được dùng làm gốc ghép cho các loại cà phê khác rất được các nhà vườn ưa chuộng.

Hạt cà phê mít thường được trộn vào với cà phê vối, cà phê chè khi rang xay để tạo hương vị.

Cà phê mít thường hợp với gu của người châu Âu, các loại cà phê hòa tan theo gu châu Âu thường có tỉ lệ cà phê mít nhiều nên thường có vị chua đặc trưng

·

Đặc điểm sinh thái của cây cà phê

Trong tự nhiên cây cà phê có thể mọc vươn cao lên đến hơn 6m. Nhiều loại cà phê còn có thể vươn cao lên đến tận 15m. Tuy nhiên trong điều kiện trồng trọt để khai thác người ta hạn chế chiều cao của cây chỉ từ 2-4m để dễ dàng chăm sóc. Lá cà phê có hình oval dài thon bề mặt lá có màu xanh đậm bên dưới nhạt hơn. Bộ rễ của các loại cà phê nói chung là rễ cọc nên đâm sâu xuống đất từ 1-2m. Ngoài ra có hệ thống rễ phụ tỏa ra xung quanh nằm sát mặt đất để hút lấy chất dinh dưỡng.

Hoa cà phê thuộc dạng hoa mọc chùm thường nở có màu trắng 5 cánh. Nếu cây để tự nhiên thì có thể nở quanh năm. Khi hoa nở có mùi thơm dễ chịu. Trồng cà phê lấy hạt người nông dân thường trồng và kích thích hoa nở đồng loạt vào đầu mùa khô.

Qủa cà phê có hình bầu dục và hơi giống quả cherry. Khi quả còn non sẽ có màu xanh và chuyển dần sang màu vàng và cuối cùng là màu đỏ. Thông thường một quả cà phê chứa hai hạt. Chúng được bao bọc bởi lớp thịt quả bên ngoài. Hai hạt cà phê nằm ép sát vào nhau. Mặt tiếp xúc giữa chúng là mặt phẳng, mặt hướng ra bên ngoài có hình vòng cung. Mỗi hạt cà phê sẽ được bảo vệ bởi hai lớp màng mỏng: một lớp màu trắng, bám chặt lấy vỏ hạt; một lớp màu vàng rời rạc hơn bọc ở bên ngoài. Hạt có thể có hình tròn hoặc dài, lúc còn tươi có màu xám vàng, xám xanh hoặc xanh.

KỸ THUẬT ƯƠM HẠT CÀ PHÊ

·Hạt mua về còn vỏ lụa nên phơi nắng 30 phút rồi cho vào rổ nhựa chà nhẹ để bóc vỏ lụa ra nhanh chóng. (bóc vỏ lụa sẽ làm hạt nhanh chóng nảy mầm hơn (1 -2 tuần).

·Hạt giống trước khi ươm cần phải được xử lý bằng cách ngâm qua nước vôi trong (nếu chưa bóc vỏ lụa) hoặc nước ấm 50-60 độ C trong 6-8 giờ đồng hồ để kích thích nảy mầm. Hạt sau khi ngâm cần được rửa sạch bằng nước lã. Loại bỏ các hạt đen, hạt lép…

·Chuẩn bị luống đất: Dùng đất mặt mịn, tơi xốp đã sàng lọc rác, rễ cây… vun thành luống cao 15-20cm, rộng 1m – 1m2 có thể trộn thêm cát hoặc vỏ trấu để tăng thêm độ tơi xốp, hạt nảy mầm sẽ có rễ thẳng. Vị trí vun luống phải được che chắn, không để ánh nắng mặt trời chiếu xuống trực tiếp. Luống cũng phải cao ráo không bị đọng nước.

·Phía ngoài biên luống đất nên dùng gạch, ván để kê xung quanh tránh cho đất luống đất bị xói mòn khi tưới đồng thời giữ ẩm tốt hơn

·Rải 1 lớp hạt đã được xử lý lên trên cùng của luống đất, sao cho các hạt không chồng lên nhau, càng kín càng tốt

·Tiếp tục phủ lên hạt một phần đất mịn hoặc cát dày 1-2cm

·Trên cùng ta phủ rơm, trấu, mùn cưa hoặc lưới nilon (loại dùng che nắng) có tác dụng giữ ẩm và tránh làm hạt bị xói lên trên khi tưới.

·Dùng bình phun sương hoặc bình ô doa tưới 1-2 ngày 1 lần, luôn giữ ẩm cho luống đất. Tạo điều kiện tốt cho hạt nảy mầm. Trường hợp thời tiết lạnh, cần tưới bằng nước ấm 60 độ C. Hạt sẽ mau nảy mầm hơn

·Sau vài tuần hạt bắt đầu nảy mầm, vươn lên khỏi luống, ta có thể dỡ bớt lớp rơm, trấu, mùn cưa và tiếp tục tưới nước giữ ẩm cho cây phát triển

·Khi hạt ươm bắt đầu bung lá sò, ta tiến hành gỡ gạch ván xung quanh luống, nhẹ nhàng tách cây ra khỏi luống

·Lựa những cây rễ thẳng, khỏe mạnh. Loại bỏ cây 2 rễ, rễ cong, thân cong…

·Dùng nước rửa sạch đất cát dính trên rễ và tiến hành cắm cây vào bầu ươm.