Hoa hòe từ lâu đã là một trong những vị thuốc được sử dụng thường xuyên trong các bài thuốc y học cổ truyền. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa biết được công dụng cụ thể của loại cây này. Vậy thì hãy cùng đi tìm hiểu tường tận về loại cây này cùng với Bách hóa XANH nào.

1 Tìm hiểu về cây hoa hòe

Cây hoa hòe là cây gì?

Cây hoa hòe là một loài cây thân gỗ, có tên khoa học là Sophora japonica Linn, thuộc họ nhà Đậu. Loài thực vật này còn được biết đến với các tên gọi khác như hòe mễ thán, hò hoa, cây hòe,...Được sử dụng rộng rãi trong các bài thuốc y học cổ truyền, nhằm chữa các bệnh huyết áp cao, rối loạn giấc ngủ,....

Đặc điểm của cây hoa hòe

Loài thực vật này có chiều cao trung bình khoảng 15m, các nhánh cây tỏa ra nhiều phía bao quanh thân. Lá cây có chiều dài dao động từ 1,5 - 4,5cm, gân lá ở vị trí chính giữa và nổi ở mặt dưới, lá có hình dáng gần giống lông chim, mang màu xanh đậm và mặt dưới xanh nhạt hơn.

Hoa hòe thường sẽ mọc thành từng cụm ở gần đầu cành. Hoa có dạng hình chùy, tràng hoa gần giống cánh bướm và có màu trắng ngà. Quả hòe có dáng gần giống quả đậu, vỏ dày và mang màu xanh dương.

Cây hoa hòe là một loài thực vật ưa ẩm, thích sáng và phân bố chủ yếu ở những nơi có khí hậu ấm áp như nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới. Tại Việt Nam, bạn có thể đến các tỉnh như Hà Bắc, Hải Phòng, Ninh Bình,...để có thể tận mắt chứng kiến loại cây này.

Bộ phận sử dụng làm dược liệu

Ở cây hoa hòe, nụ hoa và quả sẽ được sử dụng làm dược liệu. Trong đó, nụ hoa có hình dáng gần giống quả trứng, ngắn, chiều dài từ 3-6mm và có màu vàng xám. Đài hoa thì có hình chuông, chia làm 5 răng lông ôm chắc nụ hoa.

Cách bào chế:

• Đối với nụ: Có thể phơi, sấy khô hoặc dùng nụ tươi để pha trà. Theo Đông Dược học thiết yếu, thì tuốt nụ hoa, sau đó sắc lấy nước uống, hoặc sao cháy đen và tán thành bột mịn làm thuốc.

• Đối với quả: Sao trên lửa nhỏ cho đến khi quả ngả vàng, để nguội là có thể sử dụng. Hoặc sao cho đến khi chuyển sang màu đen thì lấy nước phun ướt rồi đem phơi khô.

Tên thường gọi: Hòe tên gọi khác hòe hoa, hòe mễ, lài luồng (Tây)

Tên khoa học: Sophora japonica Linnaeus

Thuộc họ: Đậu (Fabaceae)

Cây nhỡ cao 5-6m, thân cành nhẵn, màu lục nhạt, có những chấm trắng. Lá kép lông chim lẻ, mọc so le, gồm 11-17 lá chét mọc đối, hình bầu dục thuôn, dài 30-45mm, rộng 12-20mm, mặt dưới hơi có lông, hoa nhỏ, màu trắng hay vằn lục nhạt, mọc thành chùm ở đầu cành. Quả đậu thắt eo ở khoảng giữa các hạt thành một chuỗi lúc khô thì nhăn nheo, màu đen nâu, chia 2-5 đốt chứa 2-5 hạt hình bầu dục, hơi dẹt, màu đen bóng. Mùa hoa tháng 5-8, mùa quả tháng 9-10.

Bộ phận dùng: Nụ hoa (Flos Sophorae lmmaturus), thường gọi là Hoè mễ: Hoa hoè (Flos Sophorae), hay Hoè hoa; và quả Hoè (Fructus Sophorae), hay Hoè giác.

Phân bố sinh thái: Hoè được trồng từ lâu đời làm cây cảnh và cây thuốc ở nước ta, ở Nhật Bản, Trung Quốc (Hải Nam) và một số nơi khác ở Đông Nam Á. Ở nước ta, Hoè được phát triển trồng nhiều ở Thái Bình, Hà Bắc, Nam Hà, Hải Phòng, Hải Hưng, Nghệ An và gần đây ở các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên.

Trồng trọt, thu hái, chế biến: Người ta trồng Hoè bằng hạt hoặc giâm cành vào mùa xuân. Sau 3-4 năm bắt đầu thu hoạch, cây càng sống lâu càng cho nhiều hoa. Hái hoa lúc còn nụ, phơi hay sấy khô; dùng sống hay sao hơi vàng để pha nước uống, hoặc cho vào nồi đất đun to lửa, sao cháy tồn tính (80%) để cầm máu. Quả hái vào tháng 9-11, rửa sạch, đồ mềm, phơi hay sấy khô; dùng sống hay có thể sao qua. Khi dùng giã giập.

Thành phần hóa học: Nụ hoa Hoè chứa rutin, có thể đạt tới 34%. Còn có bertulin, sophoradiol, sophorin A, sophorin B và sophorin C. Vỏ quả chứa 10,5% flavonoid toàn phần và một số dẫn xuất như genistein, sophoricosid, sophorabiosid, kaempferol, glucosid C, rutin 4,3%. Hạt Hoè chứa 1,75% flavonoid trong đó có rutin 0,5%, một số alcaloid, cytisin, N-methyl cytisin, sophocarmin, matrin. Ngoài ra còn có 8-24% chất béo và galactomanan.