1. Giới thiệu về cây Ráy
- Tên thường gọi: Ráy dại, Dã vu, Khoai sáp…
- Tên khoa học:Alocasia odora (Roxb) C. Koch.
- Họ khoa học: Ráy (Araceae).
1.1. Đặc điểm sinh trưởng và thu hái
Ráy là một cây mọc hoang ở khắp nơi trong nước ta, thường ưa mọc tại rừng hay nơi ẩm thấp. Cây còn được thấy ở Lào, Campuchia, Hoa Nam Trung Quốc, châu Úc…
Lá và thân được thu hoạch quanh năm. Củ thường được thu hoạch đối với những cây từ 2 – 3 năm trở lên. Người ta thường đào cả củ, đem về rửa sạch đất cát, cắt bỏ rễ con, cạo bỏ vỏ ngoài, phơi khô hay dùng tươi.
Mùa hoa quả tháng 1 – 5.
Cây Ráy là loại cây thân mềm, cao 0,3 – 1,4m, có cây cao tới 5m. Phần trên thẳng đứng, phần dưới bò. Rễ có hình cầu và mọc ra những củ dài có nhiều đốt ngắn. Các đốt này có vảy màu nâu.
Lá to, hình tim với kích thước dài 10 – 50cm, rộng 8 – 45 cm. Cuống lá dài 15 – 120cm. Cây có các bông mo và xung quanh có các quả mọng hình trứng màu đỏ.
Bông mo mang hoa cái ở phía gốc, hoa đực ở phía trên. Hoa đực có nhị tụ lại thành hình thoi hoặc hình 6 cạnh. Hoa cái có bầu thuôn dài.
Quả mọng hình trứng, màu đỏ, bao quanh mo.
Đào về, gọt bỏ vỏ, thái mỏng, ngâm trong nước sạch 5 – 7 ngày, thay nước thường xuyên rồi phơi khô. Nếu dùng tươi, phải rang với gạo cho đến khi gạo cháy, rồi đổ nước vào, đun sôi đến khi gạo mềm nhừ mới vớt ra.
Trong quá trình chế biến cần lưu ý, trong cây có các chất độcgây ngứa, cần thận trọng.
Sử dụng dược liệu này khi được nấu chín.
Trong cây Ráy có chứa các thành phần sau: nước, calo, protein, chất béo lipid, carbohydrate, chất xơ cùng với một số các loại khoáng chất khác bao gồm canxi, sắt, magie, kali, natri, kẽm và hàm lượng cácvitamin B1, B2, vitamin C và vitamin E.
Thân Ráy chứa chất alocasin. Ngoài ra, theo tài liệu Trung Quốc còn có trygochin, isotrygochin, các men beta glucosidase,vitamin A, D2, campestrol, redtinol…
Cây Ráy dễ gây kích ứng là do cóoxalate canxi.
Ngoài ra, trong nhiều nghiên cứu khác còn chỉ ra một số thành phần khác như: men polyphenol oxidase, nhiều loại lectin, sterol… khác nhau.