Hạt Ý Dĩ rất có hiệu quả dùng làm sạch các mụn nhọt ở mặt và các chứng viêm khác, nhưng trước đây chủ yếu thông qua ăn chứ không biết trực tiếp bôi Hạt Ý Dĩ lên mặt. Cũng có hiệu quả làm đẹp rất tốt. Kỳ thực, thời xưa cũng đã có phụ nữ dùng Hạt Ý Dĩ làm bột trang điểm để phủ lên mặt, có tác dụng tương tự như sữa rửa mặt ngày nay. Nhưng hóa mỹ phẩm ngày nay chứa nhiều chất béo, cho nên chỉ dùng Ý Dĩ rửa mặt sẽ không đủ. Chất béo trên da và chất dầu của hóa mỹ phẩm kết hợp với bụi bặm dần sẽ trở thành cáu bẩn, khó rửa sạch. Cáu bẩn trên da là nguyên nhân chủ yếu dẫn tới mụn nhọt, hình thành trứng cá, Nám và các chứng viêm da khác. Cho nên, những người thường xuyên bôi phấn, trước tiên hãy rửa mặt bằng kem. Sau đó mới làm đẹp bằng Ý Dĩ.

Công dụng

Chủ gân co rút cấp, không duỗi ra được, phong thấp tý, hạ khí, uống lâu làm cơ thể nhẹ nhang, ích khí (Bản Kinh).

Trừ tà khí bất nhân ở gân xương, lợi trường vị, tiêu thủy thủng, người thường nên ăn (Biệt Lục).

Năng trị nhiệt phong, gân mạch co rút cấp. Chủ phế nuy, phế khí, nôn ra mủ máu, ho, đờm nghịch lên, phá ngũ tạng kết độc (Dược Tính Luận).

Trường hợp nào không dùng ý dĩ

Có thai không dùng (Phẩm Hối Tinh Yếu).

Người táo bón, hơi thở ngắn, hàn nhập vào gân, Tỳ hư không có thấp: không dùng (Bản Thảo Kinh Sơ).

Thận thủy bất túc,Tỳ âm bất túc, khí hư hạ hãm, có thai: cấm dùng (Đắc Phối Bản Thảo).

Tân dịch khô, táo bón, có thai: kiêng dùng (Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).

Liều dùng:

12 – 80g.

Ứng dụng lâm sàng của vị thuốc hạt ý dĩ

Trị cơ thể đau nhức do phong thấp, cứ đến quá trưa về chiều thì bệnh lại tăng hơn:

Ma hoàng 120g, Hạnh nhân 30 hột, Cam thảo 40g, Ý dĩ 40g. sắc với 4 chén nước còn 1,5 chén, gạn lấy nước để riêng. Cho thêm 3 chén nước nữa sắc còn 1 chén. Hợp chung 2 chén thuốc lại sắc còn 1 chén. Chia làm 3 lần uống (Ma Hoàng Hạnh Nhân Ý Dĩ Thang – Kim Quỹ Yếu Lược).

Trị trường ung chưa vỡ mủ:

Ý dĩ 40g, Phụ tử 8g, Bại tương 40g, sắc uống (Ý Dĩ Phụ Tử Bại Tương Tán – Kim Quỹ Yếu Lược).

Trị trường ung chưa vỡ mủ:

Ý dĩ 40g, Bại tương 24g, Sinh địa 60g, Thược dược 48g, Đan sâm 48g, Mẫu đơn bì 24g, Cát cánh 40g, Mạch môn 40g, Cam thảo 24g, Phục linh 24g, Sinh khương 24g, sắc uống (Ý Dĩ Bại Tương Thang – Thiên Kim phương).

Trị tự nhiên họng sưng đau, làm như có nhọt sưng:

Ý dĩ nhai nuốt là khỏi (Ngoại Đài Bí Yếu).

Trị nóng nẩy, giận dữ, tiểu buốt:

Ý dĩ mễ 20g, sắc với 2 chén nước còn 1 chén. Thêm Cam thảo 16g hoặc Nho khô 40g, nấu sôi, bỏ bã, uống (Y Học Nhập Môn).

Trị ngực đau bên này chạy sang bên kia:

Ý dĩ, Ngũ gia bì, Ngưu tất, Thạch hộc, Sinh địa, Cam thảo, sắc uống (Phổ Tế phương).

Trị phế nuy phát quyết:

Ý dĩ nhân, Mộc qua, Thạch hộc, Tỳ giải, Hoàng bá, Sinh địa, Mạch môn. Tùy liều lượng mà phân ra quân thần tá sứ. Cân tất cả khoảng 120-160g, tán bột, uống với nước sôi hoặc nấu kỹ 3 lần, lấy khoảng 2,5 chén, chia làm 3 lần uống (Phổ Tế phương).

Trị lãnh khí:

Ý dĩ, gĩa cho thật sạch, nấu như cơm ăn thường ngày (Phổ Tế phương).

Trị thủy thủng, suyễn:

Úc lý nhân 80g, gĩa nát, lọc lấy nước cốt. Dùng nước đó nấu với Ý dĩ thành cơm, ăn ngày 2 lần (Độc Hành phương).

Trị phế nuy, ho khạc ra mủ, máu:

Ý dĩ nhân 400g, gĩa cho vỡ ra, lấy nước nấu cạn 3 phân còn 1 phân, thêm ít ngâm, uống. Uống nhiều mới có công hiệu (Mai Sư phương).

Trị phế nuy, thường khạc ra máu:

Ý dĩ nhân 3 chén, gĩa nát, sắc với 5 chén nước còn 2 chén, thêm ít ngâm ngon, chia làm 2 lần uống (Tế Sinh phương).

Trị phong thũng ở tỳ, miệng môi sưng phù:

Chích thảo, Phòng kỷ, Xích tiểu đậu (sao), Ý dĩ nhân (sao). Lượng bằng nhau. Mỗi lần dùng 16g, thêm gừng 3 lát, sắc uống ấm (Ý Dĩ Nhân Thang – Tế Sinh phương).

Trị đờm thấp, ho:

Cam thảo 80g, Cát cánh 40g, Ý dĩ nhân 120g. Tán bột. Mỗi lần dùng 20g, thêm ít gạo nếp, nấu uống sau bữa ăn (Ý Dĩ Nhân Thang – Nho Môn Sự Thân).

Trị răng đau, răng sâu:

Ý dĩ nhân, Cát cánh, nghiền nát thành bột nhuyễn, nhét vào chỗ răng đau (Vĩnh Loại Kiềm phương).

Trị trường ung (ung nhọt ở ruột):

Bại tương 2g, Phụ tử 0,8g, Ý dĩ nhân 4g. Tán bột. Dùng 4g, sắc nước uống hết 1 lần (Ý Dĩ Phụ Tử Tán – Chứng Trị Chuẩn Thằng).

Trị trẻ nhỏ can khí quá yếu, gân cơ mỏi yếu, tay chân không có sức:

Đương quy, Khương hoạt, Phòng phong, Tần cửu,Toan táo nhân, Ý dĩ nhân. Lượng bằng nhau. Tán bột, làm hoàn. Ngày uống 4-6g (Ý Dĩ Hoàn – Thẩm Thị Tôn Sinh Thư).

Trị trẻ nhỏ tay mềm:

Đương quy 40g, Khương hoạt 40g, Phòng phong 40g, Toan táo 40g, Ý dĩ nhân 40g. Tán nhỏ, làm hoàn. Ngày uống 4g (Ý Dĩ Hoàn – Ấu Ấu Tu Tri).

Trị trẻ nhỏ đầu bị lở loét, các chứng ghẻ lở do thai bị nhiễm độc:

Đại hoàng15g, Thổ phục linh 60g, Ý dĩ nhân 30g. Tán bột. Trộn mật làm hoàn, to bằng viên đạn lớn. Ngày uống 1 viên (Ý Dĩ Nhân Viên – Nhật Bản Hán Y Danh Phương Tuyển).

Trị phù thũng do kém dinh dưỡng:

Ý dĩ 80g, tán bột, nấu với Gạo thành cháo ăn (Ý Dĩ Nhân Chúc - Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).

Trị thấp trệ, phù thũng, tiểu ít:

Ý dĩ, Đông qua bì, Xích tiểu đậu đều 40g, nấu cháo ăn (Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).

Trị thấp uất ở kinh mạch, người nóng đau, mồ hôi nhiều, tiểu không thông:

Ý dĩ 20g, Trúc diệp 12g, Hoạt thạch 16g, Thông thảo 8g, Phục linh 12g, Liên kiều 12g, Bạch khấu nhân 4g, sắc uống (Ý Dĩ Trúc Diệp Tán – Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).

Trị phế ung, ho ra đờm mủ tanh hôi:

Ý dĩ 80g, Lô căn 40g, Đông qua nhân 24g, Đào nhân 8g, sắc uống (Thiên Kim Vi Hành Thang).

Trị Tỳ hư, thấp trệ, tiêu chảy:

Ý dĩ 40g, Xa tiền tử 20g, sắc uống (Lâm Sàng Thường Dụng Tru

thuốc đông được