Khoa Học Bộ Não Trong Thiền Và Tâm Hồn

Cuốn sách “Khoa học não bộ trong Thiền và tâm hồn” góp phần đem đến cho các độc giả nói chung, các độc giả muốn tìm hiểu về hoạt động tinh thần của con người nói riêng, các bạn đồng nghiệp ở mỗi chức năng và trình độ và đặc biệt là các bạn đang học hay thực hành thiền định những thông tin về Khoa học não bộ thông qua tra cứu sách vở và tường trình khoa học cận đại nhất, thông qua kinh nghiệm sống và những kiến thức đông tây.

Cuốn sách còn đề cập tới thiền định, học thiền và thực hành thiền, giúp độc giả hiểu được cơ chế của thiền định và những thể nghiệm siêu hình của thiền định.

Bs. Mai Trung Kiên là một Giáo sư Bệnh Lý học lại am hiểu các Triết Thuyết và các Tín Ngưỡng Hồi Giáo, Thiên Chúa Giáo nhất là Phật Giáo cùng Phật học nên có đủ cơ sở kiến thức viết các mối liên hệ giữa Não bộ là vật chất cụ thể với các trạng thái trừu tượng của Tâm Hồn, Thiền Định, Trí Nhớ, Tri Thức, Thông M Thật ích lợi thực tế trong những chương đề cập tới Giấc Ngủ, Mộng Mị, Đau Ngứa hay cao sâu hơn về Tham Sân Si, Từ Bi Bác Ái. Thật thú vị trong những chương bàn về Tình Yêu Cha Con, Mẹ Con nhất là Nam Nữ Luyến Ái. Chuyện đời hư hư thực thực “Sắc Sắc Không Không” nên Đức Phật trước khi viên tịch đã phải chối bỏ những gì đã nói “Ta chưa hề nói gì!”.

Tác giả: Giáo sư y khoa Mai Trung Kiên là người Việt Nam đầu tiên nghiên cứu mối liên hệ giữa các tế bào trong não bộ và vai trò của các tế bào thần kinh trong đời sống tâm linh của chúng ta.Bs. Mai Trung Kiên xuất thân là một Cựu Nội trú Đại học Y khoa Sài Gòn, một tước vị đại học dành riêng cho một thiểu số sinh viên y khoa ưu tú và hiện nay là Giáo sư Đại học Ottawa, Canada với 169 papers/publications đã được đăng trên các tạp chí y khoa danh tiếng cùng 179 abstracts đã trình bày trong các hội thảo quốc gia, quốc tế.

Trích đoạn sách:Chương 1: Dẫn nhập Khoa học vào đạo, tâm hồn và thiền

I. ĐỊNH NGHĨA VÀ NHẬN DIỆN TÂM HỒN (HỒN)

1. Định nghĩa

Theo cách hiểu chung nhất, hồn là phần linh thiêng, bất tử (trái ngược hoàn toàn với quan niệm của Đạo Phật: Hồn cũng sinh khi tạo nghiệp và diệt khi hết nghiệp) và siêu hình của con người khi sống, tạo nên nhân cách cá biệt bao gồm cả tư tưởng, sẽ rời thân xác con người sau khi chết để tự tồn tại ở thiên đường, cõi trên hay cõi vô hình hay trong sáu nẻo luân hồi.

Một số Phật tử thậm chí còn quan niệm: Chấp nhận có nghiệp nhưng không chấp nhận có linh hồn. Quan niệm này không dị biệt với quan niệm sẽ được nêu trong cuốn sách này, mà trái lại có cùng quan điểm là chấp nhận có nghiệp quả, tiền đề cho tái sinh. Sự khác biệt là ở chỗ định nghĩa của linh hồn vì hồn không thể xác nhận được bằng phương tiện vật lý như nhìn thấy hay nắm bắt.

Theo quan niệm của Ấn Độ giáo (Bà La Môn), linh hồn là biểu hiện cho tiểu ngã/Atman đối nghịch với đại ngã/Brahman của vũ trụ. Linh hồn trong quan niệm này là trường tồn, vĩnh cửu và khác với hồn chất chứa nghiệp được nêu trong cuốn sách này. Hồn trong quan niệm của sách này là phù hợp với quan niệm của Phật giáo, đó là vô thường, sẽ tiêu mất đi

khi không còn nghiệp để trở về với chân như/bản tính/niết bàn. Vì vậy, để tránh ngộ nhận, cuốn sách này sẽ không dùng từ linh hồn khi nói về thể siêu hình của sinh vật trong đạo Phật. Thiên Chúa giáo quan niệm không có luân hồi nên linh hồn là phần siêu hình. Nghiệp tác dụng bằng hiệu quả như hạt sinh ra cây trái, ít dùng đến năng lượng mà do nảy mầm. Năng lượng làm hạt thành cây trái là từ đất, nước. Vì vậy, lực của nghiệp cũng như của hạt mầm là nhỏ và không đáng kể. Từ “lực” trong “nghiệp lực” không đồng nghĩa với từ lực trong “lực điện từ”.

Mục lục:Lời nói đầu Tóm lược mục đích và những điểm chính của cuốn sách Một số nguyên tắc cấu tạo não bộI. KẾT NỐI GIỮA CÁC TRUNG TÂM VÀ VỎ NÃOII. CÁC VÙNG NÃO BỘIII. THÔNG TIN CÓ NHIỀU KẾT NỐIIV. HỆ THỐNG DẪN TRUYỀN TRÊN XUỐNG (LƯNG), DƯỚI LÊN (BỤNG) V. PHỐI TRÍ CÁC VÙNG NÃO BỘ VI. MÀNG NÃO BỘ

Chương 1: Dẫn nhập Khoa học vào đạo, tâm hồn và thiền.I. ĐỊNH NGHĨA VÀ NHẬN DIỆN TÂM HỒN (HỒN)II. Sáng Thế và Siêu Hình trong vật Lý, Thiên Chúa Giáo và Phật Giáoa) Theo Khoa học Thuyết Big Bangb) Thuyết Darwin c) Hiện tượng Dòng Tế Bào Mầm Giống: Đấng Tạo hóa giữ đặc quyền sáng tạo cho chính mình d) Thiên Chúa giáo và Sáng thếe) Phật giáo và Sáng thếIII. TRI THỨC VÀ CƠ HỌC LƯỢNG TỬIV. Não xẻ đôi và nghịch lý EPR (Einstein, Podolsky, Rosen Paradox) gợI ý sự tương đồng của hai thể khác biệt trong cùng một hệ thốngV. Tri thứclà chủ quan và cục bộ, sự biết là khách quan và tổng thểVI. Màng vô minh

Chương 2: Sơ lược cơ bản về cơ thể họccủa não bộ và sinh lý học của tế bào thần kinhI. SƠ LƯỢC VỀ BÀO THAI HỌC: SỰ TẠO THÀNH NÃO BỘII. SƠ LƯỢC VỀ TẾ BÀO THẦN KINH VÀ NÃO BỘa) Tổng quát b) Các tế bào của não bộc) Kết nối thần kinhd) Viêm thần kinh (Neuroinflammation)e) Chức năng của các vùng nãof) Mạng mặc định tương đương với vỏ não nội thức về ý nghĩ, thông ting) Thuyết nhiều dây thần kinh số X (DTK X) - Thuyết Polyvagal)

Chương 3: Trí nhớI. TÓM LƯỢC NHỮNG NỘI DUNG CHÍNHII. Trí nhớ là cấu tạo quan trọng của hồnIII. PHÂN LOẠI TRÍ NHỚIV. SỰ TẠO THÀNH TRÍ NHỚ: DẪN TRUYỀN VÀ KẾT NỐI THẦN KINHa) Thuyết bảo tồn trí nhớ chuẩn định (Standard Memory Consolidation - SMC)b) Thuyết trí nhớ đa tích (Multiple Trace Theory - MTT)V. sự thu hồi trí nhớ, sự mất trí nhớ sau thu hồi, tái bảo tồn và táiphốitrí trí nhớa) Thu hồi trí nhớ từ vỏ não mạng mặc địnhb) Những yếu tố ảnh hưởng tới sự thu hồi trí nhớc) Sự mất trí nhớ sau thu hồi, tái bảo tồn và tái phối trí trí nhớd) Hiệu quả của việc học tập với trắc nghiệm (Testing) và vai trò của trắc nghiệm trong sự bảo tồn trí nhớe) Vai trò của hồn trong thu hồi trí nhớVI. TRÍ NHỚ CỦA VÔ THỨC VÀ TIỀM THỨCVII. TRÍ NHỚ CỦA THAI NHI VÀ CỦA TRẺ SƠ SINH VIII. RỬA SẠCH NGHIỆP HIỆN ĐỜI BẰNG THIỀN ĐỊNH

Chương 4: Trí nhớ đặc biệtI. TRÍ NHỚ HIỆN HÀNHa) Vỏ não và các nhân chất xám cho trí nhớ hiện hànhb) Cơ chế cho trí nhớ hiện hành (xem hình 4.1)II. TRÍ NHỚ NƠI CHỐN VÀ BẢN ĐỒ ĐỊA DƯ, MÙI VIIII. TrÍ NHỚ NHẬN DIỆN, VỎ NÃO TẾ BÀO MẶT (FACE CELLS)IV. KÉM TRÍ NHỚ NẶNG Ở NGƯỜI BÌNH THƯỜNGV. TRÍ NHỚ HIỂN HIỆN, TRÍ NHỚ LẦMVI. TRÍ NHỚ SIÊU PHÀM, TRÍ NHỚ CHỤP HÌNH, TRÍ NHỚ THẤU NIỆM (HSAM)VII. TRÍ NHỚ NHẬN BIẾTVIII. trí NHỚ THAM KHẢOIX. TRÍ NHỚ ĐẶC BIỆT KHÁC

Chương 5: Tri thứcI. TÓM LƯỢC NHỮNG NỘI DUNG CHÍNHII. TỔNG QUÁTIII. THỂ SIÊU HÌNHa) Phần siêu hình dễ nhận biết: Ngũ thức, phần lớn của tri thức và mạc na thứcb) Phần siêu hình khó nhận biếtIV. PHÂN BIỆT MỘT SỐ THUẬT NGỮ LIÊN QUAN TỚI TRI THỨC VÀ TÂM HỒNV. ĐẶC TÍNH CỦA TRI THỨCa) Bản chất (mới sinh ra đã có, khác với bản tâm, vì bản tâm là tương đương với Phật tính)b) Học tập kinh nghiệmVI. TƯƠNG ỨNG THẦN KINH CỦA TRI THỨCa) Nền tảng cho các thuyết tri thứcb) Lý thuyết về sự tạo thành tri thứcVI. TRI THỨC VÀ TÌNH CẢM VII. QUAN ĐIỂM CỦA TRIẾT HỌCa) Thuyết dự đoán (Predictive Mind Theory) của Jakob Hohwyb) Não bộ Bayesian và ảo giác (Phantom Perception)c) Tri thức nhập thân (Embodied Consciousness), tri thức (tâm hồn) nối dài (Extended Consciousness), tri thức tiếp cận nền (Grounded Cognition) (nền = đồng nghĩa với Phật tính)VIII. Thuyết về hai đường dẫn truyền Để lập thành tri thức và hành động/phản xạ (xem hình 5.12, 5.13)IX. NỘI THỨC/NỘI TÂM (xem hình 3.3)a) Vai tròb) Bằng chứng não bộ học về sự hiện diện nội thức hay nội tâmc) Cơ chế tạo thành nội thức dựa trên não bộ học và duy thức học của đại thừad) Tâm/tri thức theo Vi diệu pháp của Phật giáo nguyên thủye) Cơ sở thần kinh cho nội thức và tri thứcX. PREFRONTAL CORTEX VÀ TRI THỨCXI. TRI THỨC TRONG DUY THỨC HỌC VÀ THIÊN CHÚA GIÁOXII. VÔ NGÃ, TỰ TẠI PHÂN BIỆT VỚI MẤT NHÂN THỂ, MẤT THỰC TẾ TRONG TÂM LÝ HỌC, CHIA CÁCH CÁ THỂ/NHIỀU NHÂN THỂa) Cái Tôi xã hội/cái ngã/bản ngã giả hiệu b) Vô ngãc) Bệnh hư hại cái Tôi: Bệnh mất nhân thể, mất thực thể (khác với vô ngã)XII. SỰ XÓA BỎ NGHIỆP/RỬA TỘI VÀ ĐẩY LÙI TỘI LỖI VÀO TIỀM THỨC, TU LÀ CHUYỂN NGHIỆP

Chương 6: Tâm hồn/hồnI. TÓM LƯỢC NHỮNG NỘI DUNG CHÍNHII. CÁC QUAN NIỆM XƯA VÀ NAY VỀ HỒNIII. QUAN NIỆM KHOA HỌC VỀ HỒNa) Não bộ không phải là hồnb) Hồn và khoa học não bộIV. BA NGÔI CỦA CHÚA TRỜI/ TAM THÂN CỦA PHẬT VÀ BỒ TÁTa) Ba ngôi của Chúa Trời.b) Tam thân của Phật và Bồ TátV. HỒN (HỒN TRONG Não bộ)a) Trí nhớ tiền kiếpb) Trí nhớ xaVI. HỒN CỦA PHẦN THÂN THỂ KHÔNG não bộ (HỒN NHẬP THÂN)a) Quan niệm về sự hiện hữu của hồn nhập thânb) Cấu tạo của hồn nhập thânc) Giả thuyết về hồn của sinh vật đẳng cấp thấpd) Hồn của thực vật, sinh vật một tế bào và vật chất không tế bàoe) Hồn sông núi, xã hội, quốc giaVIII. CHỖ Ở CỦA HỒNa) Hồn người nhập bào thaib) Bằng chứng gợi ý sự hiện hữu của tâm hồn (hồn) biệt lập với vỏ nãoc) Sự tự thấy (autoscopy, heautoscopy), xuất hồn (out of body experience) là những hiện tượng tâm linh hay rối loạn tri thức?d) Hồn người, súc vậtIX. NỘI (TIÊU) CHUẨN THỨC VÀ NHIỆM VỤ CỦA HỒN TẠO RA A LẠI ĐA THỨC.X. VMPFC LÀ HUỆ NHÃN, LÀ NƠI KẾT NỐI HỒN NGƯỜI VỚI NÃO BỘ

Chương 7: Sự chú tâm (chú ý)I. TÓM LƯỢC NHỮNG NỘI DUNG CHÍNHII. GIẢ THUYẾT SEARCHLIGHT (ĐUỐC TÌM KIẾM)III. CÁC HỆ THỐNG CHÚ TÂMIV. CÁC TRƯỜNG HỢP ĐẶC BIỆT VỀ SỰ CHÚ TÂMa) Sự chú tâm vô thứcb) Sự thu hồi về nội tâm trong sự chú tâmc) Hemispatial Neglect (thiếu nửa khoảng không gian)d) Chứng tăng động giảm chú ý (ADHD)e) Bệnh tự kỷf) Rối loạn ám ảnh thôi thúc (Obsessive Compulsive Disorder - OCD) và thần kinh phân liệt (Schizophrenia) bị rối loạn (giảm) sự chú ý

Chương 8: Thiền địnhI. TÓM LƯỢC NHỮNG NỘI DUNG CHÍNHII. THỜI GIAN VÀ KHÔNG GIAN TRONG PHẬT GIÁOIII. Ý CHÍ TRONG THIỀN ĐỊNH LÀ RẤT QUAN TRỌNGIV. SỰ CHÚ TÂMa) Tổng quátb) Tại sao cần chú tâm ý trong thiền định?c) Phân biệt sự chú tâm trong thiền định và sự chú tâm trong hoạt động không thiền địnhd) Các hệ thống chú ý của não bộV. THIỀN ĐỊNHa) Pháp thiền địnhb) Nội thức/Nội tâmc) Lục căn (gồm ngũ căn và ý căn): Lục mở nhất tiêud) Kinh Lăng Nghiêm: Tu nhĩ căn viên thông/phản văn tự tính, San Mat, Eckankar (Meditation on Light and Sound) và pháp tu quán âm (quán ánh sáng và âm thanh)e) Phương pháp thiền Quán âm thanh và ánh sángf) Phương pháp Vipassana/Minh sát hay Tứ niệm xứ, tâm nhập vào thân (vận động của thân), thọ (cảm giác), tâm (tình cảm), pháp (ngoại cảnh)g) Ánh sáng khai ngộ và nội âmh) Tỉnh thức và tỉnh giác trong thiền định)i) Định và tuệ/quánk) Tri thức nhập thân và tri thức (tâm hồn) nối dài (Embodied Consciousness & Extended Mind).l) Thiền công ánm) Pháp môn niệm Phật, Tịnh độ tôngn) Tọa thiền bao lâu?VI. HIỆU QUẢ CỦA SỰ CHÚ TÂM TRÊN MẠNG MẶC ĐỊNH (xem hình 9.1)VII. MẮT TRÍ HUỆ/HUỆ NHÃN

Chương 9: Thể nghiệm thiền trong thiền định và ngoại đạoI. CƠ CHẾ CỦA THỂ NGHIỆM TRONG THIỀN ĐỊNHII. THỂ NGHIỆMIII. HIỆN TƯỢNG MAa) Cơ chế của hiện tượng ma (Hallucination)b) Hiện tượng ma khác hoán tưởng trong bệnh tật hay do thuốc.c) Hiện tượng ma ngũ ấm trong thiền định d) Phân biệt Phật và ma hay chân/giảe) Cảnh giới trong kinh PhậtIV. BỆNH TRONG THIỀN ĐỊNH: HÔN TRẦM VÀ CÁC BỆNH KHÁCa) Bệnh tật thông thường b) Hôn trầmc) Trao cử hay vọng niệmChương 10: Tuổi thọ và thiền địnhI. VẤN ĐỀ VỀ TUỔI THỌ VÀ TRƯỜNG SINH a) Tại sao sinh vật phải chết?b) Sự già nua của cơ thểc) Khảo cứu tăng tuổi thọII. TÁC ĐỘNG SINH HỌC CỦA THIỀN ĐỊNHa) Tăng thể tích não trái và phảIb) Giảm viêm sưng (xem hình 10.2)c) Thiền - sự thay đổi vật lý của não bộ và cải thiện bệnh lýIII. THIỀN và THỂ DỤCIV. TUỔI THỌa) Tuổi thọ và thể dục thể thaob) Tuổi thọ và nghề nghiệpc) Tuổi thọ người tu hànhd) Tuổi thọ của nam và nữe) Tuổi thọ và thiền địnhV. KẾT LUẬN

Chương 11: Giấc ngủI. TÓM LƯỢC NHỮNG NỘI DUNG CHÍNHII. TỔNG QUÁTIII. CƠ CHẾ NGỦ VÀ THỨCIV. LƯỚI KÍCH THƯỢNGV. ĐIỆN NÃO ĐỒVI. NĂM GIAI ĐOẠN TRONG GIẤC NGỦVII. CÁC HIỆN TƯỢNG TRONG KHI NGỦ

Chương 12: Mộng mị I. TỔNG QUÁTII. CƠ CHẾIII. VÙNG NÃOa) Vùng vỏ não tăng hoạt động để làm ra mộng mịb) Kết nối vỏ não hoạt động từng phần và yếuc) Vỏ não kém hoạt độngd) Sóng PGO và mộng mị (xem hình 12.3)e) Mạng mặc định và mộng mịf) Thông tin trong mộng mịIV. PHÂN LOẠIa) Mộng tưởng (Mind Wandering)b) Mộng mị và các hóa chất dẫn truyền thần kinhc) Nói mớ, mộng du hay miên dud) Hội chứng Peduncular Hallucinosis (cuống não gây ảo thị)e) Bệnh cuống não điên loạnf) Hội chứng Charles Bonnetg) Cảm thấy tê liệt trong mộng mị (miên liệt = Sleep Paralysis)h) Lucid Dream (mộng mị như tỉnh)i) Ác mộngj) Các hiện tượng khác về mộngk) Hồn báo mộngl) Hồn nhập vào người đang thứcm) Quan niệm phổ thông và cận đại về hiện tượng hồn, siêu nhiên, mộng mị như tỉnh ác mộng, cảm thấy tê liệt khi mộng mị

Chương 13: Thôi miên và các tình trạng tri thức khácI. THÔI MIÊN a) Tổng quátb) Độ nhạy cảm cho thôi miênc) Tạo sự nhạy cảm trong thôi miênII. HIỆN TƯỢNG ĐỒNG BÓNG, BÓI TOÁN, LÊN ĐỒNG III. ĐOÁN ĐỌC TÂM NGƯỜI KHÁCIV. MIRROR NeuronV. LINH TÍNH

Chương 14: Đau, ngứa, nghiệnI. ĐAUII. NGỨAIII. SỰ NGHIỆN NGẬP HÓA CHẤTIV. NGHIỆN INTERNET, CỜ BẠCV. NGHIỆN ĐAU

Chương 15: Đạo đức và tình cảmI. ĐẠO ĐỨC CHỈ CÓ Ở CON NGƯỜIII. FALSE TAGGING THEORY (TRIẾT LÝ VỀ SỰ DỄ TIN)III. SOMATIC MARKER THEORY (TRIẾT LÝ VỀ CHỈ SỐ PHẢN ỨNG CƠ THỂ TRÊN NÃO BỘ)IV. ĐẠO ĐỨCV.VMPFC VỚI HOẠT ĐỘNG TRONG ĐẠO ĐỨC, TRIẾT LÝ VỀ SỰ DỄ TIN VÀ CHỈ SỐ PHẢN ỨNG CƠ THỂ TRÊN NÃO BỘVI. TÌNH CẢM, GIAO TẾ XÃ HỘI VÀ ra QUYẾT ĐỊNHVII. ÂM NHẠC VÀ NHỊP ĐIỆU CƠ THỂVIII. HÀI HƯỚC VÀ CƯỜIIX. SỰ LO ÂU, SỢ SỆT, THAM LAM, DỤC VỌNGX. GIẬN DỮXI. HIỆN TƯỢNG KHÓC, CẢM XÚCXII. BUỒN/XÚC CẢMXIII. CÁCH LY XÃ HỘI

Chương 16: Hạnh phúc và vui sướngChương 17: Đồng cảm và vị tha, tham sân si và từ bi hỷ xả I. ĐỒNG CẢM VÀ VỊ THAII. THAM SÂN SI VÀ TỪ BI HỶ XẢ

Chương 18: Tình yêu và luyến ái lãng mạnI. ĐỊNH NGHĨA TÌNH YÊUII. TÌNH YÊU NAM NỮIII. TÌNH YÊU GIỮA CHA MẸ VỚI CON CÁIIV. TÌNH ÁI NAM NỮ.

Chương 19: Trí thông minh, óc sáng tạoI. TRÍ THÔNG MINHII. SÁNG TẠO VÀ NGHỆ THUẬTIII. TOÁN HỌCIV. SỰ KHÔN NGOAN /TRÍ KHÔNV. TRÍ TƯỞNG TƯỢNGVI. SỰ SÁNG TẠOVII. TÍNH HIẾU KYVIII. SỰ HOÀI NGHIIX. ĐỘNG CƠ THÚC ĐẨYX. THIỀN ĐỊNH VÀ SỰ SÁNG TẠO

Chương 20: Tự do hành động, tự do không hành động và NghiệpI. QUAN NIỆM VỀ TỰ DO HÀNH ĐỘNG VÀ THÍ NGHIỆM LIBETII. CÂM BẤT ĐỘNG (Arnt, 2020)III. CHI NGOẠI LAIIV. BẢN NGÃ CAO/TÍNH GIA TRƯỞNG/SỞ HỮU CHUV. GIẢI PHẪU TÂM LY

Chương 21: Lý nhân duyên, luân hồi/tái sinh, Nghiệp và tự do quyết định con đường tâm linh I. TỨ DIỆU ĐẾII. LÝ NHÂN DUYÊNIII. TÁI SINH TRONG PHẬT GIÁOIV. NGHIỆP QUẢ VÀ SỰ HỢP LÝV. QUAN NIỆM TRÁI CHIỀU VỀ TÁI SINHVI. SỰ LẬP THÀNH GIA ĐÌNH, XÃ HỘI VÀ THIÊN NHIÊN

Chương 22: Đức tin và Đấng sáng thế, tinh tấn Ba La Mật và Đấng Toàn Giác

Giá sản phẩm trên Tiki đã bao gồm thuế theo luật hiện hành. Bên cạnh đó, tuỳ vào loại sản phẩm, hình thức và địa chỉ giao hàng mà có thể phát sinh thêm chi phí khác như phí vận chuyển, phụ phí hàng cồng kềnh, thuế nhập khẩu (đối với đơn hàng giao từ nước ngoài có giá trị trên 1 triệu đồng).....