Gần như một cuốn tự truyện, Những kẻ hèn nhát của Josef Škvorecký viết về tám ngày cuối cùng (từ 4/5 đến 11/5/1945) của Đại chiến Thế giới II tại thị trấn nhỏ gần biên giới Séc - Đức mà tác giả đặt tên là Kostelec. Đầu tháng 5/1945, thủ đô Berlin bị Hồng quân Liên Xô đánh chiếm, Hitler đã tự sát nhưng tại Tiệp Khắc, quân Đức vẫn không chịu hạ vũ khí. Những người yêu nước Tiệp Khắc phát động cuộc khởi nghĩa nhưng bị quân Đức đàn áp nên đã kêu gọi Hồng quân giúp đỡ. Cả thị trấn xôn xao về tình hình chiến sự nhưng chàng sinh viên Danny chỉ có hai mối quan tâm thực sự, đó là phụ nữ và nhạc jazz. Phần lớn nội dung tác phẩm viết về sở thích chơi kèn sax của Danny và tình yêu của anh dành cho các cô gái, đặc biệt là nỗi khát khao Irena. Khi những người lãnh đạo Kostelec thành lập một lực lượng dân quân địa phương nhằm mục đích giữ gìn trật tự an ninh cho thị trấn, Danny và những người bạn trong ban nhạc của anh lại tỏ ra hoài nghi, thậm chí coi đó là trò hề. Khi bị buộc phải tham gia lực lượng quân sự và đi tuần tra quanh thành phố, Danny lại xem việc tham gia cách mạng và bắn súng là một cách hay để gây ấn tượng và giành lấy tình yêu của Irena. Những mộng tưởng xa vời của chàng sinh viên chỉ dừng lại khi những người tị nạn tràn vào thị trấn, quân Đức nổ súng cùng tình cảnh hỗn loạn trong những ngày cuối cùng của cuộc chiến ở châu Âu bao trùm Kostelec. Lúc này, anh phải đối mặt với những câu hỏi về cuộc đời, mục đích và tương lai của anh nếu anh sống sót qua thời khắc nguy hiểm của chiến tranh.

Bằng giọng văn đậm chất hoạt kê, câu chuyện mở đầu bằng âm nhạc và kết thúc cũng bằng âm nhạc, tác phẩm Những kẻ hèn nhát khiến độc giả được trải nghiệm một giai đoạn lịch sử mà không có cảm giác đen tối, u buồn, ám ảnh. Những kẻ hèn nhát tuy được hoàn thành từ năm 1949, nhưng vì tình hình chính trị Tiệp Khắc lúc đó mà mãi đến cuối năm 1958 mới được xuất bản lần đầu tiên. Và hơn một nửa thế kỷ sau khi ra đời, nó vẫn còn giữ nguyên được vẻ tươi nguyên mới mẻ ban đầu. Cuốn sách được dịch ra 17 ngôn ngữ, được tái bản 11 lần, trở thành một trong những cuốn sách phải đọc ở nhà trường và có mặt trong đề thi tốt nghiệp văn học tại trường phổ thông trung học Séc.

Tác giả

Josef Škvorecký (27/9/1924 Tiệp Khắc - 3/1/2012 Canada) là nhà văn và dịch giả người Séc, với khối lượng tác phẩm đồ sộ. Ông là một trong những nhà văn lớn của văn học hiện đại Séc nửa sau thế kỷ 20 đồng thời là dịch giả có uy tín, người đã đưa các tác giả nổi tiếng của văn học Mỹ đến với độc giả Séc. Ông đã được tặng nhiều giải thưởng văn học trong và ngoài nước: giải thưởng của Hội Nhà văn Tiệp Khắc (1963), giải thưởng Nhà văn Tiệp Khắc (1966), giải Văn học Quốc gia (1999), giải Jaroslav Seifert (2004), giải thưởng của Toàn quyền Canada cho tiểu thuyết hay nhất (1984), giải của Quỹ Echoing Green - New York (1990), Huân chương Nghệ thuật và Văn học của Pháp (1996) Giải thưởng danh giá nhất ông được trao tặng là giải Văn học quốc tế Neustadt năm 1980. Từ năm 2007, Séc có thêm giải thưởng văn học mang tên Josef Škvorecký, trao tặng cho tác giả Séc có sáng tác văn xuôi hay nhất của năm.

Dịch giả

Dịch giả Bình Slavická sinh năm 1954 tại Hưng Yên. Bà tốt nghiệp khoa Xây dựng, Đại học ČVUT tại Praha (1979), đạt học vị tiến sĩ ngành Khoa học Lịch sử và Dân tộc học, khoa Triết trường Đại học Charles Praha (2016). Hiện bà sinh sống và làm việc ở Cộng hòa Séc, là giảng viên ngành Việt Nam học thuộc Viện châu Á học, Đại học Charles. Dịch giả Bình Slavická là người Việt duy nhất được trao giải Gratias agit 2022 vì những đóp góp to lớn trong việc truyền bá văn hóa, con người Cộng hòa Séc ở nước ngoài.

Các tác phẩm đã dịch:

· Jan Neruda: Những câu chuyện về khu phố nhỏ ven sông (cùng Dương Tất Từ), NXB Văn học, 2018.

· Karel Čapek: Bệnh trắng, 1986, NXB Hội Nhà văn, 2020.

· Jiří Hubač: Nhà trên thiên đường (kịch), 1987.

· Jaroslav Hašek: Vận mệnh người lính tốt Švejk trong Đại chiến Thế giới I-I-III-IV, NXB Phụ nữ Việt Nam, 2020, 2021.